Wernisaż wystawy “Bożnice drewniane” – 11 luty 2022 r.

W piątek, 11 lutego 2022 r. o godz. 17:00 zapraszamy do Muzeum Ziemi Sokólskiej na wernisaż wystawy niezwykłych fotografii pochodzących ze zbiorów Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk poświęconych fenomenie nieistniejącego już drewnianego budownictwa bożnic rejonu białostocczyzny (z powiatu sokólskiego: Janów, Kuźnica, Sidra, Sucholwola). Naszym gościem specjalnym będzie autorka wystawy z BOK/Centrum im. Ludwika Zamenhofa – Magdalena Urbańska.

Piotr Jacek Jamski Instytut Sztuki PAN, fragment wstępu “Ocalały tylko fotografie” zamieszczonego w katalogu wystawy “Bożnice drewniane”:

“Bożnice drewniane nie istnieją – podobnie jak wierni, którzy się w nich modlili, stały się ofiarą Holocaustu”, napisali Maria i Kazimierz Piechotkowie w swej monumentalnej pracy „Bramy nieba. Bożnice drewniane”. Znakomici badacze tematyki żydowskiego dziedzictwa kulturalnego, współpracując przez dziesięciolecia z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk, przyczynili się do zgromadzenia bogatej kolekcji materiałów dokumentujących historię kultury Żydów na ziemiach polskich.”

Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku wybrało z „Archiwum Piechotków“ jeden z wątków: fotografie ukazujące bożnice drewniane z obszaru leżącego na styku historycznej Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego (przedrozbiorowe województwa: podlaskie, część południowa trockiego, zachodnia nowogródzkiego oraz wschodnie rejony województwa mazowieckiego). W przedwojennym podziale administracyjnym był to głównie teren wchodzący w skład ówczesnego województwa białostockiego (z powiatami: białostockim, grodzieńskim, wołkowyskim, białowieskim) oraz sąsiadujące z nim powiaty województw nowogrodzkiego, lubelskiego, warszawskiego. W potocznym języku obszar ten nazywany był wówczas Podlasiem lub Białostockiem.(…)

Spośród około 150 drewnianych bożnic na terenie II Rzeczypospolitej, które odznaczały się wysokimi walorami architektonicznymi, większość znajdowała się w orbicie Białegostoku, Grodna, Wilna, na tym obszarze można było śledzić rozwój form architektonicznych, rzeźbiarskich i rozplanowania wnętrz bożnic oraz stosunków układów urbanistycznych w szulhofach (dzielnicach żydowskich zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie bożnic). Niegdyś przebogata ilościowo i formalnie spuścizna, dzisiaj istnieje tylko pod postacią dokumentów i fotografii – na terenie Polski nie zachowała się ani jedna drewniana synagoga.(…) Tutaj bożnice miały szansę przetrwać do początków XX w., gdy stały się obiektem profesjonalnego zainteresowania historyków architektury. O przetrwaniu bożnic na tych terenach zdecydowało kilka czynników, od czasu potopu szwedzkiego nie prowadzono tu niszczących działań wojennych. Z kolei słabość ekonomiczna tutejszej społeczności żydowskiej przełożyła się na znaczne spowolnienie procesu zastępowania bożnic drewnianych murowanymi (…).”

Wstęp bezpłatny. Na wystawie będzie można nabyć katalog wystawowy (cena 10 zł) oraz zapoznać się z wydawnictwem małżeństwa Piechotków “Bramy nieba. Bożnice drewniane” – będzie ono dostępne do wypożyczania z naszego muzealnego archiwum.

Wystawa potrwa w muzeum do 20 maja 2022 r.